Modern çağın en büyük bağımlılığı: Sanal bahis ve kumar

Türk Futbolu son günlerde hakemlerin bahis oynamasıyla sarsıldı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından süren soruşturma kapsamında bazı kulüp başkanları da göz altına alındı. Şimdi soruşturmanın futbolculara, teknik direktörlere ya da futbolun diğer paydaşlarına sıçrayıp sıçramayacağı merak ediliyor. İşin sosyolojik ve psikolojik boyutunda ise birçok ülke sanal bahis ve kumarla savaşıyor. Türkiye de geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı açıklamayla sanal bahis ve kumara karşı önlem planını açıkladı. Uzmanlar Türkiye’de yaklaşık 30 milyon insanın bahis ya da kumar oynadığını belirtiyor. Peki sanal bahis ve kumar bağımlılığı dünyada ne durumda?

ABD’de 2018’de spor bahislerinin yasallaşmasından bu yana, milyonlarca kişi için eğlence olarak başlayan online bahis zamanla kontrolsüz bir bağımlılığa dönüştü. Uzmanlara göre, bu "görünmez bağımlılık" giderek daha fazla hayatı etkiliyor ve genç erkekler en riskli grubu oluşturuyor. Minnesota’da spor bahisleri yasal olmamasına rağmen, cep telefonları üzerinden bahis oynamak her zaman olduğundan daha kolay hale geldi. Uzmanlar, özellikle genç yetişkinler arasında kumar bağımlılığı ve borç riskinin arttığı uyarısında bulundu. Minnesota Kumarla Mücadele Birliği’nin düzenlediği konferansta, spor bahislerinin toplumsal etkileri ve önleme yolları ele alındı.

Portland Trail Blazers Koçu Chauncey Billups ve Miami Heat oyuncusu Terry Rozier’in yasa dışı bahis suçlamalarıyla tutuklanması, NBA’de büyük bir sarsıntı yarattı. Yetkililere göre artan bahis reklamları ve sporla kumar arasındaki sınırın bulanıklaşması, sporcuları ve ligleri tehlikeli bir noktaya sürüklüyor. Uzmanlar ayrıca spor bahislerinin sanılandan daha derin psikolojik etkiler yaratabileceğine dikkat çekiyor. Klinik psikolog Dr. Melanie Longhurst, "Maç izlerken kaygı, stres ya da umutsuzluk hissediyorsanız, bu durum kumar bağımlılığına doğru ilerliyor olabilir" uyarısında bulunuyor. Spor kulüpleriyle bahis şirketleri arasındaki iş birliklerinin arttığı dönemde uzmanlar, sürekli bahis teklifleriyle karşılaşmanın gençleri ve spor tutkunlarını riskli bir döngüye sürükleyebileceğini vurguluyor.

Hollanda’da 2021 yılında serbest bırakılan bahis şirketleri reklamları bu yıl yasaklandı. Hollanda Kumar Oyunları Denetim Kurumu Başkanı Michel Groothuizen, kumar bağımlılığının "İnsani bedelinin" göz ardı edilemeyeceğini belirterek, intiharların önlenmesinin ülkenin yeni kumar politikalarında temel öncelik olması gerektiğini vurguladı. Hollanda 2023 ve 2024 yıllarında tüm zamanların en yüksek intihar vakalarına tanıklık etti. Hollanda’nın kumar alanındaki en önemli "öz-koruma" mekanizması olan CRUKS sisteminde 100 bini aşan kendi kendini yasaklatma kaydı, bağımlılıkla mücadelede farkındalığın arttığını gösteriyor. 18 milyon nüfusu olan ülkede 2024 yılında yapılan araştırmada yaklaşık 3 milyon insanın bahis ya da kumar oynadığı tespit edilmişti.

Romanya’da iktidardaki Liberal Parti Milletvekili Raluca Turcan, kumar bağımlılığını önlemeyi amaçlayan yasa teklifiyle yasal bahis yaşını 18’den 21’e çıkarmayı ve çevrim içi kumar reklamlarını sınırlamayı önerdi. Teklif, gençlerin duygusal ve finansal açıdan korunmasını hedefliyor.

Türkiye’de milyonlarca insan cep telefonlarına yasa dışı bahis ve kumar sitelerinden mesaj gelmesinden şikayetçi. Danimarka bu konuda örnek alınacak bir uygulamaya gitti. Bahis ve kumar sitelerinden mesaj almak istemeyen vatandaşlar için bir sistem kuruldu. Bu sisteme numaralarını kaydeden insanların telefonlarına bahis ve kumar sitelerinden mesaj gelirse gsm operatörüne dava açma hakkı doğdu.

Sanal bahis ve kumar bağımlılığı Afrika kıtasında da yaygınlaştı. Nijerya ve Güney Afrika bu konuda büyük bir seferberlik ilan etti. Behind the Bet adlı yeni belgesel, Nijerya’da hızla büyüyen bahis bağımlılığının arkasındaki görünmeyen trajedileri gözler önüne seriyor. Uzmanlara göre kumar, gençleri, aileleri ve toplumun dokusunu sessizce sarsan bir halk sağlığı krizine dönüşmüş durumda. Güney Afrika’da sosyal yardım alanların yüzde 27’si aylık ödeneklerini kumara harcarken, emekliler ve dar gelirli aileler slot makineleri ve çevrim içi bahislerin cazibesine kapılıyor. Birçok emekli, yiyecek ve kira parasını çıkarmak umuduyla gelirini kumarda kaybediyor. Güney Afrika Kumar Bağımlılığıyla Mücadele Vakfı’na göre ülkede kumar bağımlılığı son 1 yılda yüzde 55 artış gösterdi. Uzmanlar, özellikle sosyal medyanın kumarı “eğlence” ve “başarı yolu” olarak pazarlamasının gençler arasında bağımlılığı körüklediği uyarısında bulunuyor.