Kimler yerli statüsünde oynayabilir, milli takım nasıl değiştirilir?

Hüseyin ÖZKÖK - AJANSSPOR

Galatasaray’ın Avusturya’nın Rapid Wien takımından transfer ettiği Yusuf Demir’in yabancı statüsünde oynaması konusunda tartışmalar futbolu takip eden çok sayıda insanın statüleri ve kuralları bilmediğini bir kez daha ortaya çıkarttı. Hatta buna bir de Galatasaray Başkanı Dursun Özbek’in bir sponsorluk tanıtımı basın toplantısında “Yusuf’u Türk Milli Takımı’na da kazandırmak istiyoruz” söylemi de eklendi. İşte bu yazıda okuyucularımıza son günlerde tartışmalara neden olan, yerli kuralı, milli takım değiştirme ve çifte vatandaşlık konularını madde madde anlatacağız. 

Yurt dışından gelen Türk kökenli oyuncuların yerli statüsünde oynayabilmeleri için 2015 yılından bu yana A Milli Takım’da oynama uygunluğuna sahip olmaları gerekiyor. 2015 ve sonrasında başka bir milli takımı seçerek Türk Milli Takımı’nda oynama uygunluğunu kaybeden oyuncuların Türk vatandaşı veya tam anlamıyla Türk vatandaşlığı hakkı vermeyen ancak bazı vatandaşlık haklarından yararlanmayı sağlayan Mavi Kart sahibi olsalar da Türkiye’de yerli statüsünde oynamaları mümkün değil. Türkiye Futbol Federasyonu eğer bu statüyü değiştirir milli takım uygunluğu maddesini kaldırırsa başka milli takımları seçen Türk kökenli oyunculara yerli statüsünde oynama hakkı verebilir.

Diğer yandan Galatasaray’ın şu anda U19 takımında oynayan Türkiye ve Kırgızistan vatandaşlıkları bulunan Beknaz Almazbekov, ülkemizde yerli statüsünde futbol oynuyor. Ancak tamamen Türkiye alt yapısının yetiştirdiği bu oyuncu eğer 21 yaşını doldurana kadar 3 kereden fazla Kırgızistan Milli Takımı formasını giyerse burada yetişmiş olmasına rağmen Milli Takım’da oynama uygunluğunu kaybettiği için yabancı statüsüne geçmek zorunda.

Avrupa ülkeleri ve UEFA, yerli oyuncu kuralında oyuncunun milliyetine değil yetiştiği ülkeye bakıyorlar. Örneğin Almanya’da ülke alt yapısından yetişmiş bir oyuncu hangi milliyete sahip olursa olsun ve hangi milli takımı seçerse seçsin ülkede yerli statüsünde futbol oynayabiliyor. Buna en iyi örnek olarak eski milli futbolcular Hamit Altıntop ve Nuri Şahin’i gösterebiliriz.

Diğer yandan UEFA da kendi turnuvalarında takımların kadrolarında hangi ülke vatandaşlığına sahip olduğuna bakılmaksızın o ülkede 15 ile 21 yaşları arasında bir kulüp veya ülkede 3 yıl kesintisiz futbol oynamış 8 oyuncu bulunmasını zorunlu tutuyor. Bu oyuncuların 4’ü ise ilgili kulüpte yetişmiş olmalı. O ülkenin vatandaşı olsa bile oyuncu eğer bu kriteri karşılamıyorsa yabancı statüsünde listeye yazılmak zorunda.

2018 Dünya Kupası öncesinde Munir El Haddadi vakası milli takım değiştirme konusunda dünya futbol kamuoyunu oldukça meşgul etmişti. Babası Faslı olan ancak İspanya’da doğup büyüdüğü için İspanyol vatandaşı olan Munir, İspanya Milli Takımı formasını 2014 yılında 1 kez ve 13 dakika giymesine rağmen 2018 Dünya Kupası öncesinde Fas Milli Takımı’nda oynayabilmek için FIFA’ya başvurdu. Ancak FIFA bu başvuruyu İspanya Milli Takımı forması giydiği için reddetti. Fas Futbol Federasyonu ile birlikte bu defa CAS’a itiraz eden Munir’in bu başvurusu da reddedildi ve oyuncu Rusya’da Fas forması giyemedi.

Ancak bu konuda gelen yoğun eleştirilerin ardından FIFA 2020 yılı eylül ayında yeni bir düzenleme yaparak milli takım değiştirmek isteyen oyuncular için aşağıdaki kuralları belirledi. Munir de 2021 yılı Ocak ayında FIFA’nın verdiği izinle Fas Milli Takımı’nda oynamaya başladı.

FIFA'nın 2 yıldır uyguladığı Milli Takım değiştirme kuralı şu şekilde işliyor:

• Bir oyuncu en fazla 3 kez resmi veya hazırlık maçında milli formayı giymiş olmalıdır.
• Oyuncu bu maçları 21 yaşını tamamlamadan oynamış olmalıdır.
• Oyuncu ilk milli takımının Dünya Kupası veya Avrupa Şampiyonası finallerinde yer almamış olmalıdır.
• Son milli maçı 3 yıl veya daha eskiye dayanmalıdır.
• Oyuncu yeni milli takımının ülkesinin vatandaşlığına ilk milli takımında oynarken sahip olmalıdır.

Ayrıca oyuncu milli takım değiştirme kararını verdikten sonra eğer o takımda hiç forma giymemişse eski milli takımına dönebilir.

Avrupa’da takımların kadrolarına baktığımızda çok sayıda çifte vatandaşlığı olan futbolcu karşımıza çıkıyor. Avusturya gibi bazı ülkeler ise çifte vatandaşlığa izin vermiyor. Ancak bunun iki istisnası var:

1. Anne veya babadan biri Avusturya biri başka ülke vatandaşı olursa çocuk hem anne hem babasının vatandaşlığına sahip olmasına Avusturya devleti izin veriyor. Örneğin Yusuf Demir annesi Avusturya babası Türk, Marko Arnautoviç annesi Avusturya babası Sırp vatandaşı olduğu için çifte vatandaşlığa sahipler.
2. Avusturya hükümetinin izniyle Avusturya devletine fayda sağlayabilecek Avusturya’ya göç etmek isteyen yabancı kişilere (Müzisyen, bilim insanı, çok üst düzey bir sporcu vs) kendi vatandaşlıklarını da koruma izni veriliyor.
   
   

Yani Avusturya’da yetişmiş annesi ve babası birlikte Türk veya Avusturya vatandaşı ise Türk vatandaşlığı olmayan bir Türk kökenli oyuncu Milli Takımda oynama uygunluğuna sahip değilse Türkiye’de yerli statüsünde oynayamıyor. Eğer bu uygunluğa sahipse Türk vatandaşlığı olmasa bile devletin verdiği mavi kart ile Türkiye’de yerli statüsünde oynaması mümkün. Futbolcu eğer Türk Milli Takımı’nı seçecekse bu durumda Avusturya vatandaşlık yasası gereği vatandaşlıktan ayrılmak zorunda.