VAR Merkezi’nden Dışarıya Kayıt Çıkartılması İhlaldir

Merkez Hakem Kurulu’nun (MHK) ilk kadın başkanı Lale Orta’nın yeni başlayan dönemi göreceli, az hakem tartışmasıyla devam ediyordu. Deprem felaketi nedeniyle verilen arada Orta, hakemlerle çeşitli eğitim çalışmaları da yaptı. Ama “Fena gitmiyor” denilen çizgiyi bizzat Orta’nın kendisi bozdu!

Prof. Dr. Lale Orta, bariz analitik sorunlar içeren bir sürece imza attı.  Ve ortaya çok tartışmalı bir durum çıktı; VAR kayıtlarına dair. Önce bir özet geçelim:

beINSports’taki hakem programı Trio’da –ki bu Orta’nın MHK Başkanı olmadan yorumcusu olduğu program- Bülent Yıldırım, Deniz Çoban ve Seçim Demirel’in Zaniolo’ya topsuz alandaki hareketleri nedeniyle Donk’a kırmızı kart verilmesi gerektiği yorumunu izler.

Orta, VAR’ı Hakan Ceylan’ı arayıp, “Neden hakemi uyarmadınız” diye sorar. Ceylan ise “Kale arkası açısı var. Bu açıya göre Donk’un teması yok” diyor, mealen.

Bunun üzerine Orta’nın VAR merkezine gidip söz konusu pozisyonun kale arakası açısını cep telefonuyla kaydettiği öne sürülüyor. Orta’nın ardından, TFF Başkanı Mehmet Büyükekşi ile görüşerek yayıncı kuruluşun kale arkası açısını kullanmayarak maçın hakeminin yanlış karar verdiği izlenimi yarattığını söylediği iddia ediliyor.

Konuya serinkanlı yaklaşan Büyükekşi, mevzuyu yayıncı kurulaşa ileteceğini söyler. Büyükekşi Digiturk Spordan Sorumlu Grup Başkanı Rashed Al-Marr ile görüşür. Esasen kurumsal açıdan konu çözülür. Ancak daha sonra yaşananlara bakılınca Orta, ayrıca da kanaldaki yöneticilerle bu pozisyonun yayınlanması için temasa geçiyor.

E artık bundan sonra Kurtlar Vadisi’nin “İki kişinin bildiği sır değildir” mottosu devreye giriyor ve olay medyaya düşüyor. Sonra da herkes kendi tuttuğu yerden fili tarif etmeye başlıyor!

Olayın bir çok boyutu konuşuldu tartışıldı. Ancak en önemli noktanın üzerinde yeterince durulmadı. O da VAR kayıtlarının bir şekilde TFF dışına çıkartılması. Böyle bir şey yapılması yasak. 

Bir geri pas yapalım ve dönemin Galatasaray Başkanvekili Abdurrahim Albayrak’ın “VAR kayıtları elimizde” açıklamasını hatırlayalım. Bu açıklama büyük infial yaratmıştı. O zaman Galatasaray ile şampiyonluk için yarışan Medipol Başakşehir Kulübü, yargıya bile başvurdu. Ama sonra Galatasaray’ın rahmetli başkanı Mustafa Cengiz, “"Abdurrahim Bey'e gelen bilgi, duyum şeklinde. Yazılı bir belge, kayıt yok” diyerek, bir nevi geri adım attı. İşin yargı süreci de soruşturmaya gerek duyulmadan kapandı. 

4 yıl önce herkes “Albayrak VAR kayıtlarına nasıl ulaşıyor. Kayıtların dışarı çıkartılması yasak değil mi” diye soruldu ve çok da tartışıldı. Ve bugün 4 yıl sonra yine VAR kayıtlarının TFF dışına çıktığını görüyoruz. VAR kayıtları derken sadece hakemler arasındaki konuşmalar kastedilmez.

VAR merkezinden görüntü kaydı alıp dışarı çıkmak da konuya dahil. Bugün olan da bu: VAR Merkezi’nde cep telefonuyla çekilen görüntü sosyal medyaya düştü. TFF Yönetimi Kurulu izni olmadan VAR kayıtları asla kurum dışına çıkartılamaz. Ne amaçla olursa olsun. Bu büyük bir ihlaldir. Söz konusu kayıt için izin alındı mı?

Kriz MHK Başkanı ile yayıncı kuruluşun program müdürlüğü arasındaki süreçten kaynaklanmış durumda. Orta’nın kale arkası açısının Trio’da yayınlanmasını istemesi elbette içeriğe müdahaledir. Kendisi bu programı yaparken, böyle bir müdahaleyle karşılaştıysa, açıklasın.

Programın formatı değişmedi; onun zamanındaki gibi sadece günün maçlarına dair tartışmalı pozisyonlar ele alınıyor. Geçmişe dönülmüyor. Buna rağmen bu programda kale arkası açısının gösterilip yeniden yorumlanmasını talep etmesi basın özgürlüğüne müdahaledir.

Orta’nın istediği açının daha sonra internet sitesindeki özetlere eklenmesi ise yayıncı kuruluş yönetimiyle ilgilidir. Kurum burada dış müdahaleye kendini maruz bırakıp, programcılarını da zan altında bırakmıştır. Bu pozisyon neden maç sonu hazırlanan TV özetlerine konulmadı? Görüntü yayıncıda yok muydu? Bu mümkün değil çünkü VAR merkezine giden görüntüyü zaten yayıncı çekiyor. Bunun başka bir nedeni varsa, açıklamak da yayıncı kuruluşa düşer. 

Diğer taraftan TFF ile yayıncı kuruluş arasında bir partnerlik ilişkisi var. Yani TFF ile beINSport arasındaki ilişkiyle TRTSpor arasındaki farklı. TFF ve beINSports’un çıkarı ortak. İkisi de tüm kulüplere eşit bir mesafede tutum alarak ligin adil olmasını ve daha çok para etmesini sağlamak. Dolayısıyla TFF kanadından gelen ve eşitliğin sağlanmasını gerektiren bir talebi karşılaması doğal bir sonuçtur. Ancak bu ilişkinin kurumsal düzeyde, talimatlara halel getirmeyecek şekilde ve de yorumculara bir dayatmaya mahal vermeyecek şekilde olması lazım.

Yine de somut deneyimlere bakıldığında TFF-beINSport ilişkisinde güçlü tarafın yayıncı olduğunu söylenebilir. Son yayın ihalesinde beIN, A paketi iptal edilince, ihaleden çekildi. Yaptığı açıklamada da resmen “Süper Lig’e ihtiyacım yok” dedi. Bu reste rağmen günün sonunda kazanan ihaleden çekilen beIN oldu ve istediği fiyata ligi aldı. Haliyle, Lale Orta’nın yayıncıya kafa tutması pek mantıklı değil. Onun talebi kurum profesyonellerince doğru yönetilmedi mi yoksa? Bunda bir kasıt var mı?

Sonuç itibarıyla MHK Başkanı Lale Orta, hakemini korumak maksadıyla başlattığı süreci çok yanlış yönetti ve ortaya büyük bir kavga çıktı. Deprem vesilesiyle Fenerbahçe ve Galatasaray başta olmak üzere sağlanan göreceli dostane ortam yine tuzla buz oldu. 

Orta’nın süreci yönetme biçimine TFF de destek vermemiş olmalı ki onun açıklamasını kendi resmi sitesinden yayınlamadı. Orta’ya bir nevi “Kendiniz yaptınız kendiniz düzeltin” denildi. TFF yönetimi, MHK yönetiminin kabahatini üstlenmedi.

İlk kadın hakemimiz Lale Orta, MHK Başkanı olarak bir ilke imza attı ve yeni bir fırsat da oluşturdu. Ancak kısa sürede bunu akamete uğrattı.

En bariz hataları şöyle:

-Okan Üniversitesi Yönetim Kurulu Başkanı, Fenerbahçe yönetiminde de yer alıyor. Lale Orta da Okan’da öğretim üyesi. MHK Başkanı olur olmaz görevinden istifa etmeliydi. Etik bunu gerektirir. İstifa etmemesi en çok Fenerbahçe’ye zarar verir. Nitekim her fırsatta bu konu gündeme getiriliyor. Orta, Okan’dan istifa etse ne kaybeder! Çok, çok MHK görevi bittiğinde yine oraya dönerdi. İstifa ederek, örnek de olurdu. Zaten çok fazla şey aramıyoruz; ufak tefek incelikler…

-Hakemlere verilen eğitimde kendisi gibi Okan Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan eşine yer vermesi de doğru değildi. Burada maddi bir menfaat olup olmaması da önemli değil. Etik olarak doğru değil. Ha, eğitim verilen konuda yeryüzünde eşinden başka bir uzman yoktur, anlarım. Ama jest ve mimik dersi verecek binlerce tiyatrocu var ülkede.

-Orta, son olarak medyaya ile ilişkilerinde teamülleri göz ardı ederek, mantıklı bir düzeltme girişiminden bile yara almıştır. VAR Merkezi’nden alınan görüntünün –TFF izni yoksa- büyük bir ihlaldir. 

 -Orta, MHK koltuğunda kalır mı kalmaz mı bilemem. Devam ederse, öncelikle TFF’nin kurumsal yapısı üzerinden sorunları çözme yoluna gitmesi ve medyadaki eleştirileri olgunlukla karşılamalı.

-Şahsen kendisinden en büyük beklentim, ilk fırsatta Süper Lig’de formalite değil, kritik bir maçta kadın hakemlere görev vermesidir. Kendisine sadece bir Süper Lig maçı verilmişti. O da sonucu önemsiz bir maçtı. Esasen bu da bir ayrımcılıktı. Bir kadın hakemin ciddi bir maç yönetemeyeceği yargısının dışavurumuydu. 

-Lale Orta, bu ayrımcılığı ve önyargıya da son vermelidir. Kendisinden beklediğim en büyük devrim budur. Bunu yapmazsa erkek egemen yapıya karşı kadınların elini zayıflatır. Kaldı ki erkekler de maçları şahane yönetmiyor, ki yaşadığı sorun da bundan kaynaklanıyor. Öncelikle kadın hakemlerin önünü açmalıdır. Tarihi bir sorumluluktur onun için. “Penaltı”, “ofsayt”, “kırmızı kart” vs.. Bu konulardaki hataları ne o ne de ondan sonra gelecek MHK Başkanı çözebilecek. Çünkü bozuk düzende çark tutmaz! Bu düzen tek tek kişilerin iyi niyetiyle adil bir hale dönüşmez…